Luka kompetencyjna w hydrotechnice

Hydrotechnika w polskich przepisach budowlanych definiowana jest jako dziedzina zajmująca się obiektami i urządzeniami służącymi gospodarce wodnej, kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z wód. 

Budowle hydrotechniczne obejmują różnorodne konstrukcje, takie jak zapory, jazy, wały przeciwpowodziowe, śluzy, kanały, pompownie, elektrownie wodne, nabrzeża i inne urządzenia związane z wodą. Hydrotechnika jest w Polsce wyodrębnioną specjalnością techniczną wymagającą odpowiednich kwalifikacji zawodowych, a odpowiednie przepisy określają techniczne wymagania tych obiektów oraz zasady ich projektowania, budowy i eksploatacji, z uwzględnieniem bezpieczeństwa i ochrony środowiska.  Jest to trudna i odpowiedzialna ścieżka kariery dla młodego inżyniera. 

Luka kompetencyjna

Luka kompetencyjna w hydrotechnice w Polsce polega na niedoborze wykwalifikowanych inżynierów i specjalistów posiadających odpowiednie uprawnienia do projektowania i nadzorowania robót hydrotechnicznych. Brakuje ekspertów z nowoczesnymi umiejętnościami, zwłaszcza w zakresie zaawansowanego modelowania hydraulicznego i hydrodynamicznego oraz obsługi specjalistycznego oprogramowania. To utrudnia realizację złożonych inwestycji. 

Ponadto system edukacji publicznej nie dostarcza wystarczającej liczby absolwentów z odpowiednimi kompetencjami, co wymusza na firmach konieczność dodatkowego szkolenia pracowników. Przez to luka kompetencyjna wpływa na efektywność i jakość realizacji projektów hydrotechnicznych, a także na bezpieczeństwo i ochronę środowiska.

Nowoczesny inżynier hydrotechnik – trudna ścieżka kariery

W dodatku pojawiła się medialna narracja o „betonowaniu rzek” — uproszczona, emocjonalna, nośna – i po prostu nieprawdziwa w XXI wieku. 

Nowoczesna hydrotechnika nie ma nic wspólnego z betonowaniem rzek. Jak podkreśla International Handbook on Emergency Management for Flood Defences (Rijkswaterstaat, USACE, Environment Agency, MLIT, 2024), skuteczna ochrona przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi łączy rozwiązania inżynierskie z naturą – Nature-Based Solutions (NBS), błękitno-zieloną infrastrukturą i elastycznym zarządzaniem ryzykiem. Ale żeby je optymalnie zaprojektować, trzeba mieć ludzi, którzy potrafią wykorzystać w projektowaniu rozwiązań hydrotechniki nowoczesne technologie i narzędzia cyfrowe.

Nie jest winą inżynierów, że chronią ludzi, którzy osiedlają się tam, gdzie kiedyś królowała natura.

Dlaczego młodzi inżynierowie nie wybierają hydrotechniki?

W badaniach branżowych, m.in. w raporcie Budownictwo 2024 (HRK), młodzi inżynierowie deklarują zainteresowanie kierunkami, które dają szybki rozwój i rozpoznawalny prestiż: konstrukcje, drogi, architektura. Hydrotechnika się w to nie wpisuje.

W Holandii, Japonii i Wielkiej Brytanii – krajach, które współtworzyły wspomniany wyżej podręcznik – hydrotechnicy należą do najbardziej poszukiwanych specjalistów w sektorze publicznym i prywatnym. Powód jest prosty: rośnie liczba ekstremalnych zjawisk przyrodniczych, a ich skutki są kosztowne dla gospodarki i środowiska. Czy tak może być w Polsce?

Wydaje się, że w naszym kraju brakuje przejrzystej ścieżki kariery w hydrotechnice. Czego by nie mówić o Wodach Polskich, to nie mają raczej renomy wymarzonego pracodawcy. 

A dlaczego wybierają?

Nie będziemy uogólniać, bo nie mamy wystarczających danych. W HydroBIM pracują ludzie z pasją – my to po prostu lubimy.   Adrian Klonowski, tegoroczny absolwent (na zdjęciu tytułowym pierwszy z prawej w górym rzędzie), od kilku miesięcy w firmie, mówi: kiedy na studiach na szóstym semestrze decydowaliśmy jaką specjalność wybrać, wahałem się między klasycznym wyborem specjalności ogólnobudowlanej i “Geotechniki i Hydrotechniki” (GiH). 

Ostatecznie zdecydowałem się na mało popularny “GiH” z myślą, że kiedyś będę budował wielkie konstrukcje. Teraz ta wizja zderzyła się z realiami, że na takie konstrukcje potrzeba ogromnych publicznych pieniędzy i nie buduje się ich zbyt wielu w naszej części świata. W końcu łatwiej przekonać do siebie wyborców wyasfaltowaniem kolejnego metra drogi niż wizją dobrze działającej gospodarki wodnej.  

Ostatecznie znalazłem swoje miejsce w hydrotechnice w HydroBIM. Może kilkusetmetrowych zapór jeszcze nie projektuję, ale mam okazję uczyć się w świetnym zespole przy projektach ważnych dla rozwoju Polski. A nadzieja na zmianę sytuacji w branży pojawia się w związku z coraz częstszymi ekstremalnymi zjawiskami wodnymi i zauważaniem potrzeb inwestycji w tym zakresie. 

I tu rodzi się pytanie – czy system kształcenia nadąża za potrzebami rynku? Ciekawy pogląd na ten temat ma nasza Koleżanka, niedawna absolwentka AGH, a dziś ważny członek zespołu HydroBIM, Dominika Gajewska.

Budować kompetencje, nie wizerunek

Uczelnie mają (lub nie) swoje pomysły na poprawę sytuacji na kierunkach hydrotechnicznych, jednak nie zdadzą się one na wiele, jeśli nie przywrócimy branży hydrotechnicznej należnego jej miejsca w projektach infrastruktury. Dziś zwykle jest ona “ukryta” pod branżą wod-kan. Wyjątkiem od tej reguły są projekty opracowywane w ramach CPK, gdzie hydrotechnika jest wydzieloną branżą. 

Jak zauważa prof. Bart Vonk z Rijkswaterstaat w przedmowie do International Handbook on Emergency Management for Flood Defences, przyszłość bezpieczeństwa przeciwpowodziowego zależy nie od infrastruktury, ale od kompetencji ludzi, którzy potrafią nią zarządzać.

Polska musi więc wrócić do inwestowania w wiedzę o wodzie – i nie chodzi tylko o jakże potrzebne kampanie adresowane do dzieci i młodzieży. Chodzi o przywrócenie znaczenia hydrotechniki. Bo bez hydrotechników nie będzie ani bezpiecznych rzek, ani trwałej infrastruktury, ani skutecznej adaptacji do zmian klimatu.

O HydroBIM:

Zdjęcie tytułowe – archiwum prywatne Adriana