Opublikowany 1 grudnia 2024 roku raport „International Handbook on Emergency Management for Flood Defences” to kompendium wiedzy o zarządzaniu kryzysowym w obszarze ochrony przeciwpowodziowej. Powstał jako odpowiedź na rosnące zagrożenie powodziami, wynikające z intensyfikacji ekstremalnych zjawisk pogodowych. Zmiany klimatu powodują wzrost częstotliwości i intensywności powodzi, co wymaga nowoczesnych, wielowymiarowych strategii zarządzania.

Autorem opracowania jest międzynarodowy zespół ekspertów, w skład którego wchodziło ponad 70 specjalistów z różnych krajów, reprezentujących ponad 20 organizacji. Liderami projektu byli przedstawiciele czterech głównych instytucji:

Rijkswaterstaat (Holandia), odpowiedzialny za koordynację projektu,
US Army Corps of Engineers (USA), wspierający m.in. projekty graficzne,
Environment Agency (Anglia), kierująca redakcją techniczną,
Ministry of Land, Infrastructure, and Tourism (Japonia), zarządzające publikacją.

Na skróty:

Struktura dokumentu

Handbook został podzielony na 17 rozdziałów, które szczegółowo omawiają aspekty zarządzania kryzysowego. W pierwszej części przedstawiono podstawowe pojęcia, cele oraz zakres publikacji. Kolejne rozdziały obejmują przygotowanie do sytuacji kryzysowych, analizę zagrożeń, ocenę infrastruktury ochronnej, organizację odpowiedzi na kryzysy oraz logistykę działań. W każdym rozdziale znalazły się również praktyczne przykłady zastosowań oraz opisy międzynarodowych dobrych praktyk.

Zarządzanie kryzysowe

Rozdział drugi jest kluczowy dla zrozumienia całości publikacji. Opisuje zasady i mechanizmy zarządzania kryzysowego, które mają zastosowanie w ochronie przeciwpowodziowej. Autorzy wskazują na znaczenie zintegrowanych systemów reagowania, które łączą działania na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Przykłady wdrożeń z Holandii i Japonii podkreślają rolę prewencji, wczesnego ostrzegania oraz współpracy międzysektorowej.

Inspekcja i ocena

Rozdział ósmy poświęcono metodom monitorowania stanu technicznego infrastruktury ochronnej, takiej jak wały, zapory i śluzy. Najważniejszym elementem zarządzania jest systematyczna inspekcja i ocena ryzyka. Nowoczesne technologie, takie jak drony, systemy GIS czy czujniki zdalnego pomiaru, wspierają procesy inspekcji i pozwalają na szybkie wykrywanie potencjalnych problemów. Autorzy wskazują, że „inspekcja i ocena muszą być częścią stałego cyklu zarządzania infrastrukturą” (s. 151). W świetle powodzi z września 2024 roku wydaje się, że ten element zawiódł na Dolnym Śląsku.

Komunikacja kryzysowa

Jasne, zrozumiałe i terminowe przekazywanie informacji między wszystkimi interesariuszami jest podstawą skutecznej reakcji na sytuacje kryzysowe. Handbook podaje przykłady kampanii informacyjnych prowadzonych w Holandii, gdzie „wczesne ostrzeżenia i edukacja publiczna znacznie zmniejszyły liczbę ofiar podczas powodzi”. Wskazano też na znaczenie mediów społecznościowych jako narzędzia komunikacji z lokalnymi społecznościami.

Logistyka i wdrożenie

Rozdział dwunasty opisuje procesy logistyczne związane z organizacją odpowiedzi kryzysowej. Planowanie zasobów, transport materiałów i organizacja pracy zespołów ratowniczych to tylko niektóre z omawianych aspektów. Autorzy podkreślają, że skuteczna logistyka wymaga wcześniejszego przygotowania planów działania oraz wypracowania mechanizmów współpracy między różnymi organizacjami. „Dobre planowanie logistyczne jest podstawą skutecznej reakcji w sytuacjach kryzysowych” (s. 269).

Zdrowie i bezpieczeństwo zespołów ratunkowych

W rozdziale trzynastym skupiono się na bezpieczeństwie zespołów ratunkowych. Praca w warunkach kryzysowych wiąże się z wieloma zagrożeniami, zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi. Autorzy zwracają uwagę na konieczność wyposażenia zespołów w odpowiedni sprzęt oraz zapewnienia wsparcia psychologicznego. „Ochrona personelu to priorytet, bez którego skuteczność działań ratowniczych jest zagrożona”.

Innowacje w ochronie przeciwpowodziowej

Rośnie rola nowoczesnych nowoczesnych technologii w zarządzaniu kryzysowym. Rozdział dziesiąty opisuje zastosowanie narzędzi takich jak BIM, GIS czy systemy modelowania hydrodynamicznego. Technologie te umożliwiają symulowanie scenariuszy kryzysowych, wspierając procesy decyzyjne. Autorzy podkreślają, że „cyfryzacja procesów zarządzania kryzysowego poprawia ich efektywność i transparentność”

Wnioski i rekomendacje płynące z International Handbook on Emergency Management for Flood Defences

Autorzy podkreślają, że dalszy rozwój systemów zarządzania kryzysowego wymaga większego zaangażowania w finansowanie projektów ochronnych, tworzenie spójnych regulacji oraz promowanie współpracy między sektorami publicznym i prywatnym. Jak wskazano w podsumowaniu, „odpowiednie zasoby finansowe i ludzki potencjał są niezbędne, aby sprostać wyzwaniom współczesnego zarządzania kryzysowego” (s. 370). Trudno nie zgodzić się z tą konkluzją.

Podsumowując, International Handbook on Emergency Management jest syntetycznym zestawem dobrych praktyk w zarządzaniu kryzysowym. Warto się z nim zapoznać. Dokument jest dostępny w języku angielskim, bezpłatnie, do pobrania w formacie PDF ze strony open.rijkswaterstaat.nl/

Źródło ilustracji tytułowej: strona tytułowa raportu.

Powiązane wpisy:

International Handbook on Emergency Management for Flood Defences – omówienie