Wody Polskie podpisały z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym umowę kredytową o wartości 200 mln euro. Środki posłużą jako wkład krajowy do projektów realizowanych w ramach programu FEnIKS 2021–2027. Inwestycje obejmują infrastrukturę przeciwpowodziową, retencję wód oraz renaturyzację rzek. To największy w Polsce pakiet projektów służących adaptacji do zmian klimatu w gospodarce wodnej.
Wody Polskie podpisują umowę z EBI na 200 mln euro
Umowę podpisano 17 lipca 2025 r. Bank udzielił Polsce kredytu na poziomie 200 mln EUR, przeznaczonego na wkład krajowy do projektów Wód Polskich w ramach FEnIKS . Wkład finansowy EIB ma wesprzeć realizację kluczowych inwestycji dotyczących zarządzania ryzykiem powodziowym, retencji wód, renaturyzacji cieków oraz działań adaptacyjnych do suszy i zmian klimatu. Umowa wymaga zgodności przedsięwzięć z kryteriami środowiskowymi i społecznymi EIB oraz przepisami UE, w szczególności Ramową Dyrektywą Wodną. Termin zakończenia wszystkich inwestycji przewidziano na grudzień 2029 r.
Fundusze na projekty z zakresu ochrony przeciwpowodziowej i renaturyzacji
EIB oraz Wody Polskie określiły dokładny zakres wsparcia. Kredyt sfinansuje:
- Budowę i modernizację infrastruktury przeciwpowodziowej;
- Inwestycje retencyjne zwiększające zatrzymanie wody w systemie hydrologicznym;
- Renaturyzację koryt rzecznych i odbudowę naturalnych ekosystemów;
- Działania zmniejszające ryzyko suszy;
- Działania podnoszące odporność systemów wodnych na skutki zmian klimatycznych.
Każdy projekt musi spełnić kryteria środowiskowe i społeczne EIB. Wymagane jest także przestrzeganie prawa UE, w tym obowiązków wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Prezes Wód Polskich, Mateusz Balcerowicz, nazwał umowę dowodem zaufania EIB dla zdolności instytucji do zarządzania dużymi projektami infrastrukturalnymi.
Mechanizm finansowania i wymagania środowiskowe
Kredyt Europejskiego Banku Inwestycyjnego o wartości 200 mln euro nie zasila bezpośrednio budżetu Wód Polskich. Środki pełnią funkcję wkładu krajowego do projektów realizowanych w ramach programu FEnIKS. Wartość projektów finansowanych z tej puli przekracza 2 miliardy złotych.
Umowa Wdrożeniowa (PIA) określa ramy współpracy pomiędzy stronami. Wody Polskie zobowiązują się do wyboru i przygotowania inwestycji zgodnych z wymaganiami EIB i przepisami UE. Każdy projekt jest zgłaszany sukcesywnie do Banku do indywidualnej oceny.
EBI analizuje każdy projekt pod kątem zgodności z celami środowiskowymi, społecznymi i klimatycznymi. Istotne są zgodność z zasadą „nie czyń poważnych szkód” (DNSH), przestrzeganie Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz brak negatywnego wpływu na obszary Natura 2000. Inwestycje muszą również spełniać wymogi dokumentów programowych FEnIKS.
Finansowanie uruchamiane jest etapowo. Projekty muszą zakończyć się do końca 2029 roku. Wody Polskie odpowiadają za monitorowanie, raportowanie i nadzór nad wdrażaniem przedsięwzięć.
25 inwestycji w całym kraju
Do realizacji w ramach programu FEnIKS zakwalifikowano 25 projektów z całej Polski. Ich łączna wartość przekracza 2 miliardy złotych. Część z nich znajduje się już na Wykazie Projektów Zidentyfikowanych (WPZ), czyli liście priorytetowych inwestycji krajowych współfinansowanych z funduszy unijnych.
Wśród projektów wskazanych przez Wody Polskie znalazły się między innymi:
- Odbudowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych w Dęblinie;
- Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej Łomianek;
- Kompleksowe zabezpieczenie doliny rzeki Bystrzycy Dusznickiej w Dusznikach-Zdroju;
- Modernizacja wałów przeciwpowodziowych w rejonie Sandomierza;
- Przebudowa odcinków rzeki Miedzianki i Witki;
- Renaturyzacja rzeki Bóbr w gminie Marciszów;
- Rozbudowa systemów retencyjnych na terenach wiejskich.
Ponieważ HydroBIM jest krakowską firmą, najbardziej interesują nas projekty z południa Polski. Cieszy dalsza modernizacja wałów w rejonie Sandomierza. Pracowaliśmy już przy kontrakcie 3B.1/1, czyli rozbudowie wału przeciwpowodziowego, chroniącego Hutę Szkła i osiedle mieszkaniowe. Nasze wizualizacje przyczyniły się m. in. do sukcesu konsultacji społecznych.
Zasada DNSH, Natura 2000, ciągłość rzek – warunki EBI
Projekty zgłoszone do finansowania muszą uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju. Europejski Bank Inwestycyjny wymaga, aby inwestycje nie naruszały celów środowiskowych Unii Europejskiej. Każdy projekt musi przejść ocenę wpływu na środowisko oraz analizę zgodności z zasadą DNSH.
Oznacza to, że inwestycje muszą m.in.:
- Uwzględniać ciągłość ekologiczną rzek;
- Zapewniać ochronę siedlisk przyrodniczych;
- Unikać degradacji obszarów Natura 2000;
- Wspierać naturalną retencję wody;
- Uwzględniać wpływ zmian klimatycznych na efekty i trwałość inwestycji.
Wody Polskie zobowiązują się także do prowadzenia działań informacyjnych i konsultacji społecznych w trakcie przygotowania i realizacji projektów. Kryteria te stanowią integralną część oceny projektów przez EBI i Komisję Europejską.
Korzyści dla mieszkańców, wyzwania dla instytucji
Umowa z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym daje Wodom Polskim dostęp do stabilnego źródła finansowania. Kredyt umożliwia uruchomienie krajowego wkładu własnego do projektów unijnych. Bez tego środka wiele z nich nie mogłoby ruszyć. Program FEnIKS wspiera inwestycje o dużym znaczeniu strategicznym.
Największą korzyścią jest poprawa bezpieczeństwa mieszkańców. Projekty przewidziane do realizacji chronią gęsto zaludnione obszary. Wały i zbiorniki poprawią ochronę miast i wsi położonych w dolinach rzek. Inwestycje mają ograniczyć straty gospodarcze i społeczne powodowane przez powodzie i susze.
Działania prowadzone są z poszanowaniem środowiska. Renaturyzacja rzek i zwiększenie retencji sprzyjają odbudowie funkcji przyrodniczych cieków wodnych. Inwestycje wzmacniają odporność kraju na skutki zmian klimatu.
Wyzwaniem pozostaje stopień skomplikowania całego procesu. Każdy projekt musi być oceniany indywidualnie. Wymagania środowiskowe są wysokie. Konieczne jest spełnienie wielu wymogów formalnych. Inwestycje są kontrolowane przez instytucje krajowe, europejskie i międzynarodowe.
Trudna jest również koordynacja. W realizację zaangażowane są różne jednostki organizacyjne Wód Polskich, podmioty wykonawcze, konsultanci, inżynierowie kontraktu i instytucje nadzorujące. Prace muszą być zsynchronizowane i prowadzone w terminie.
Nowe standardy wdrażania projektów wodnych do 2029 roku
Podpisanie umowy otwiera drogę do pełnego uruchomienia programów inwestycyjnych w sektorze gospodarki wodnej. Projekty zgłoszone do realizacji w ramach FEnIKS mają zostać zakończone do 2029 roku. Realizacja inwestycji przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa hydrologicznego kraju.
W perspektywie najbliższych lat Wody Polskie będą odpowiedzialne za wdrożenie i rozliczenie wszystkich projektów. Skala zadań wymaga utrzymania wysokiej jakości zarządzania. Kluczowe będzie również zapewnienie przejrzystości procesów oraz bieżące informowanie społeczeństwa o postępach.
Zgromadzone doświadczenia mogą posłużyć jako wzorzec dla przyszłych programów inwestycyjnych. Współpraca z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym to także transfer wiedzy, dostęp do standardów międzynarodowych i budowa reputacji instytucji.
Rekomendowane jest dalsze wzmacnianie kompetencji kadrowych. Konieczne jest także utrzymanie kanałów konsultacji społecznych i dialogu z interesariuszami lokalnymi. Realizacja projektów w zgodzie z otoczeniem społecznym i przyrodniczym zwiększa trwałość i akceptację działań.
Wsparcie dla wymagających projektów przeciwpowodziowych
Porozumienie Wód Polskich z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym otwiera drogę do realizacji największego w Polsce pakietu inwestycji hydrotechnicznych w ramach finansowania unijnego. Każdy projekt objęty umową musi zostać ukończony do końca 2029 roku. EBI stawia jasne warunki – dotrzymanie harmonogramów, zgodność z wymogami środowiskowymi i rzetelne zarządzanie na każdym etapie realizacji.
Z doświadczenia wynika, że tak restrykcyjny reżim czasowy i formalny wymaga zaangażowania wyspecjalizowanych zespołów inżynieryjnych. W HydroBIM dysponujemy udokumentowanym doświadczeniem w realizacji tego typu przedsięwzięć.
Zapraszamy do kontaktu.
Ilustracja tytułowa: Photo by Maciej Bogdanski on Unsplash
O HydroBIM:
Biuro projektów HydroBIM sp. z o. to wyspecjalizowany podwykonawca branży hydrotechnicznej i hydrologicznej w dużych projektach infrastrukturalnych. Do grona naszych klientów należą czołowe polskie i międzynarodowe biura projektów i firmy konsultingowe, m. in. AECOM, Sweco, EGIS, Systra.
W portfolio mamy m. in. zadania w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły (POPDOW) i Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK).
Jesteśmy członkiem Związku Ogólnopolskiego Projektantów i Inżynierów (ZOPI)
Zapraszamy do śledzenia profilu firmowego HydroBIM na LinkedIn i do współpracy.