W potocznym rozumieniu melioracja kojarzy się z osuszaniem. Jest to pojęcie błędne, ponieważ urządzenia melioracyjne służą do regulacji stosunków wodnych w glebie poprzez nawodnienie lub odwodnienie terenu. To poprawia warunki uprawy roślin, zwiększa wydajność produkcji rolniczej oraz chroni przed nadmierną wilgocią i powodziami.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, odpowiedzialne za krajową gospodarkę wodną, podjęło strategiczną decyzję o weryfikacji i aktualizacji danych dotyczących urządzeń melioracyjnych i gruntów zmeliorowanych. To przedsięwzięcie jest realizowane w ramach finansowania z Krajowego Planu Odbudowy (KPO).
Co dalej z GeoMelio?
Nowoutworzone PGW Wody Polskie niejako “odziedziczyły” system GeoMelio – elektroniczne narzędzie stworzone do prowadzenia ewidencji urządzeń melioracji wodnych oraz gruntów zmeliorowanych. System ten umożliwia gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie danych przestrzennych związanych z infrastrukturą melioracyjną. W teorii miał stanowić nowoczesną bazę wiedzy o stanie tej infrastruktury. W praktyce jednak okazało się, że w systemie znajduje się wiele luk, niespójności oraz niezweryfikowanych informacji pochodzących z różnych źródeł, często opartych na przestarzałych dokumentach papierowych.
Dlatego podjęto decyzję o przeprowadzeniu gruntownej weryfikacji danych w terenie. Projekt objął 15 zarządów zlewni na terenie całej Polski.
Cel: uporządkowanie i cyfryzacja danych
Celem projektu jest pozyskanie i weryfikacja w terenie aktualnych danych dotyczących urządzeń melioracyjnych – rowów, przepustów, studzienek, zastawki, systemy drenarskie a nawet wodopojów i akweduktów. Dla każdego obiektu tworzona jest indywidualna karta techniczna, zawierająca informacje o lokalizacji, charakterystyce technicznej oraz stanie zachowania. Dane te zasilają bazę cyfrową, umożliwiając dalszą analizę przestrzenną, planowanie działań utrzymaniowych i inwestycyjnych, a także udostępnianie informacji podmiotom samorządowym i innym interesariuszom.
Dodatkowym elementem jest wykonanie ortofotomap wysokiej rozdzielczości oraz profili podłużnych zinwentaryzowanych rowów.
Techniczne wyzwanie i wsparcie ekspertów HydroBIM
Realizacja projektu wymaga dużych nakładów organizacyjnych i technologicznych. Zespoły geodezyjne, wspierane przez specjalistów z firm zewnętrznych, pracują w terenie, korzystając z zaawansowanego sprzętu pomiarowego oraz oprogramowania GIS. W ramach współpracy partnerzy projektu odpowiadają za zbieranie danych, analizę stanu technicznego obiektów oraz ich cyfrowe odwzorowanie.
W projekt zaangażowane zostały także wyspecjalizowane podmioty z branży hydrotechnicznej, w tym firma HydroBIM, wspierająca zespoły geodezyjne w zakresie oceny technicznej urządzeń. Nasza rola opiera się na doświadczeniu w analizie infrastruktury wodnej oraz umiejętności pracy z danymi przestrzennymi i modelami cyfrowymi. A do tego, jak widać na ilustracji tytułowej, nasi inżynierowie potrafią poruszać się nie tylko w środowisku cyfrowym.
Znaczenie projektu dla gospodarki wodnej
Aktualizacja i digitalizacja ewidencji urządzeń melioracyjnych niesie za sobą szereg korzyści. Po pierwsze, umożliwia lepsze planowanie działań utrzymaniowych i modernizacyjnych. Po drugie, pozwala na precyzyjne zarządzanie zasobami wodnymi w skali lokalnej i krajowej. Wreszcie stanowi fundament dla przyszłych projektów adaptacyjnych w kontekście zmian klimatu, takich jak budowa zbiorników retencyjnych, renaturyzacja cieków czy rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury.
Nowa baza danych usprawni również współpracę z samorządami, rolnikami oraz innymi użytkownikami przestrzeni, którzy dotąd często nie mieli dostępu do aktualnych informacji o urządzeniach wodnych na swoim terenie.
Projekt inwentaryzacji urządzeń melioracyjnych realizowany przez Wody Polskie to przykład racjonalnego wykorzystania funduszy europejskich w celu modernizacji kluczowej infrastruktury. Rola firm takich jak HydroBIM w tym przedsięwzięciu pokazuje wagę zaangażowania wyspecjalizowanych partnerów branżowych w realizację złożonych projektów publicznych. W dłuższej perspektywie projekt ten ma szansę przyczynić się do większej odporności Polski na skutki ekstremalnych zjawisk hydrologicznych i wesprzeć zrównoważony rozwój rolnictwa oraz terenów wiejskich.
Źródło ilustracji: archiwum HydroBIM