Dobiegają końca półroczne konsultacje społeczne, dotyczące aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami na lata 2022 – 2027. Każdy obywatel i instytucja lub osoba prawna może zgłosić uwagi do Planów do 14 października (link pod wpisem). PGW to kluczowy dokument, opisujący zamierzenia inwestycyjne Wód Polskich na najbliższe 6 lat w obszarze 9 dorzeczy opisanych w Polsce. Dlaczego tworzy się PGW i jakie są kryteria podejmowania decyzji? Odpowiedzi na te pytania daje unijna Ramowa Dyrektywa Wodna.
Ramowa Dyrektywa wodna – geneza
Unijna Ramowa Dyrektywa Wodna została opublikowana 23 października 2000 roku, czyli długo przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej (1 maja 2004)
Dyrektywa zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do podjęcia działań dla zapewnienia dobrego stanu wód śródlądowych, przybrzeżnych i podziemnych oraz zależnych od nich ekosystemów. Przepis zakłada osiągnięcie tych celów do 2015 roku, w uzasadznionych przypadkach do 2021 lub 2027. Kraje członkowskie, w tym Polska mają opracować plany gospodarowania wodami (PGW), które podlegają przeglądowi i aktualizacji w cyklach 6-cio letnich.
Pierwszy program wodno – środowiskowy kraju, rok 2010
Jak nietrudno się domyślić, w przypadku Polski pierwsza „sześciolatka” przypadła na lata 2004-2009. Wykorzystaliśmy ten czas na opracowanie zintegrowanego systemu planistycznego, którego efektem było opracowanie Programu wodno – środowiskowego kraju. Program ambitnie przewidywał osiągnięcie celów, jakie stawia Ramowa Dyrektywa Wodna już w roku 2015, okazało się to jednak zbyt optymistycznym założeniem.
Program stał się dokumentem, który w jasny sposób akceptował unijne dyrektywy środowiskowe. sięgające nawet roku 1979 (dyrektywa w sprawie ochrony dzikiego ptactwa). Było to solidne zadanie i duże wyzwanie, ponieważ kwestie ochrony wód i ekosystemów z nimi związanych nie były wtedy topowym tematem w Polsce.
Opracowano listę inwestycji i zadań dla dorzecza Wisły i Odry oraz pozostałych, zidentyfikowanych dorzeczy.
Cele PWŚK
Ramowa Dyrektywa Wodna jasno określa cele Programu wodno – środowiskowego kraju. Są to:
- niepogarszanie stanu części wód
- osiągnięcie dobrego stanu wód
- spełnienie wymagan specjalnych w odniesieniu do obszarów chronionych
- zaprzestanie lub stopniowe wyeliminowanie zrzutu substancji priorytetowych do środowiska lub ograniczone zrzuty tych substancji
Według Ramowej Dyrektywy Wodnej, wyznaczone cele powinny zostać osiągnięne do 2015 roku, jednak w uzasadnionych przypadkach termin wprowadzenia zmian może zostac wydłuzony do 2021 lub 2027 roku.
W Polsce, uwzględniając zapisy art. 4 RDW, wyznaczono następujące odstępstwa:
- odstępstwa czasowe
- spowodowane brakiem mozliwości technicznych wdrażania działań
- nieproporcjonalnie wyskokie koszty
- warunki naturalne, niepozwalające na poprawę stanu części wód
- ·ustalenie celów mniej rygorystycznych (art. 4.5 RDW);
- ·nieosiągnięcie celów ze względu na realizację nowych inwestycji (art. 4.7 RDW).
Uzyskanie decyzji środowiskowej dla inwestycji jest uwarunkowane spełnieniem założeń aktualnego PWŚK
Plany gospodarowania wodami
Pierwsze PGW dla Polski opracowano w 2009 roku i weszły w życie uchwałą Rady Ministrów 22 lutego 2011 roku.
PGW określają zasady gospodarowania wodami w okresie cyklu 6-letniego. Jest podstawą do podejmowania decyzji mających wpływ nie tylko na stan zasobów wodnych, a także na przemysł, rolnictwo, leśnictwo, gospodarkę komunalną, transport, turystykę i inne gałęzie gospodarki.
Jesteśmy na progu IV cyklu, obejmujacego lata 2022-2027. Aktualizacja planów zwraca uwagę na konieczność dostosowania planowanych działań do zmian klimatycznych. Działania te mają skupić się na:
- zwiększaniu retencji wody
- renaturyzacji rzek i jezior
- monitoringu stanu wód
- ograniczaniu dopływu zanieczyszczeń
- ograniczaniu rozwoju i rosprzestrzeniania się gatunków obcych (inwazyjnych) flory i fauny
Więcej szczegółow na temat proponowanych aktualizacji PGW można znaleźć w serwisie aPGW