Przekop Mierzei Wiślanej, znany również jako Kanał Żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną, to projekt infrastrukturalny, mający na celu połączenie Zalewu Wiślanego z Zatoką Gdańską. Czy, oficjalnie otwarty 17 września 2022 roku kanał, jest dziś realnym wsparciem rozwoju regionu, czy swoistą atrakcją turystyczną? Zastanawiamy się, kontynuując nasz cykl „Wakacje z hydrotechniką”
Na skróty
Historia przekopu Mierzei Wiślanej
Celem projektu przekopu Mierzei Wiślanej było uniezależnienia Polski od rosyjskiej Cieśniny Pilawskiej – wcześniej jedynego przejścia z Zalewu Wiślanego na Zatokę Gdańską. Ponadto kanał skraca o połowę szlak z Elbląga do portów w Gdańsku i Gdyni. Mający ponad kilometr długości kanał pozwala polskim statkom omijać cieśninę rosyjską. Budowa rozpoczęła się w 2019 roku i została zakończona w 2022 roku. Rosja od samego początku próbowała powstrzymać ten projekt, podnosząc różne argumenty, od ekologicznych po ekonomiczne i militarne.
Koszt inwestycji drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską przekroczył 2 miliardy złotych. Prace są zaawansowane, a kanał ma być w pełni funkcjonalny do 2023 roku. Inwestycja budzi kontrowersje ekologiczne i polityczne, które będziemy analizować w dalszej części artykułu.
Budowa kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną to nowoczesna inwestycja hydrotechniczna
Przekop Mierzei Wiślanej to jedna z najważniejszych inwestycji hydrotechnicznych realizowanych w Polsce. Za realizację tego przedsięwzięcia odpowiada konsorcjum NDI/BESIX.
Prace nad przekopem obejmowały budowę portu osłonowego, kanału żeglugowego ze śluzą, układu drogowego z ruchomymi mostami oraz sztucznej wyspy na Zalewie Wiślanym.
Kolejny etap przekopu Mierzei Wiślanej
W czerwcu 2024 roku Sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, Arkadiusz Marchewka potwierdził, że rząd podjął działania mające na celu doprowadzenie przekopu do pełnej użyteczności. Inwestycja, która już pochłonęła blisko 2 miliardy złotych, wymaga dalszych nakładów finansowych.
Projekt, złożony do dalszych prac w Zespole do spraw Programowania Prac Rządu, zakłada potrzebę zainwestowania dodatkowych 33 milionów złotych na pogłębienie toru wodnego do portu w Elblągu. Prace pogłębiarskie mają ruszyć na początku 2025 roku, a pierwsze duże statki mogłyby wpłynąć do portu na początku 2026 roku.
Jakie korzyści dla Elbląga i regionu przyniesie przekop Mierzei Wiślanej?
Dziś z kanału korzystają niemal wyłącznie jednostki turystyczne i małe kutry rybackie. Planowane pogłębienie kanału pozwoli na wpływanie większych statków, o długości do 100 metrów i zanurzeniu ok 4,5 metra. To duża szansa dla podupadającego portu w Elblągu i na rozwój gospodarczy regionu. Oto nasza propozycja krótkiej analizy SWOT dla tej inwestycji:
Przekop przez Mierzeję Wiślaną – mocne strony
- Przekop eliminuje zależność od Cieśniny Pilawskiej, kontrolowanej przez Rosję. To zwiększa możliwości transportowe Polski.
- Poprawa dostępności portu w Elblągu to szansa na nowe inwestycje i ożywienie lokalnej gospodarki.
- Lepsza kontrola nad trasami żeglugowymi w strategicznie ważnym regionie to większe bezpieczeństwo Polski.
- Bezpośrednie połączenie z Zatoką Gdańską skraca czas i koszty transportu morskiego.
Słabe strony
- Realizacja projektu jest kosztowna, a koszty mogą przekroczyć pierwotne szacunki.
- Wpływ przekopu Mierzei Wiślanej na lokalne ekosystemy budzi obawy ekologów i lokalnej społeczności.
- Są wątpliwości co do ekonomicznej opłacalności projektu, zwłaszcza jeśli ruch żeglugowy nie będzie wystarczająco intensywny.
- Potrzeba stałych nakładów na utrzymanie i konserwację kanału oraz związanej z nim infrastruktury, a to odkłada w czasie osiągnięcie rentowności inwestycji.
Szanse
- Nowa trasa żeglugowa ma potencjał przyciągnąć turystów i zwiększyć dochody z turystyki.
- Możliwość przekształcenia Elbląga w znaczący port handlowy i przeładunkowy. Nawet w czwarty, największy port bałtycki.
- Realizacja tak dużego projektu to szansa na rozwój technologii inżynieryjnych i hydrotechniki w Polsce.
Zagrożenia
- Możliwe negatywne skutki dla środowiska.
- Zmiany w rządzie lub polityce mogą wpłynąć na finansowanie i wsparcie dla projektu.
- Globalne zmiany w strukturze morskich tras żeglugowych. Rezygnacja dużych przewoźników kontenerowych z połączeń bezpośrednich z Gdańskiem to zła wiadomość dla planów rozwoju portu w Elblągu.
Podsumowanie
Przekop Mierzei Wiślanej to nowoczesna budowla hydrotechniczna. To projekt o dużym potencjale, ale również niebagatelnych wyzwaniach. Czas pokaże, czy przekop okaże się sukcesem.
Z cyklu „Wakacje z hydrotechniką” polecamy:
Autor zdjęć: Jacek Sobkowski