Przeanalizowaliśmy Raport Deloitte pod kątem trendów i wyzwań dla budownictwa infrastrukturalnego, ze szczególnym uwzględnieniem hydrotechniki. Sprawdź, co udało nam się odczytać z Raportu poza rankingiem największych firm budowlanych w Polsce.
Spis treści
Budownictwo kolejowe
Krajowy Program Kolejowy (KPK) do 2030 roku, z perspektywą do 2032, jest głównym motorem napędowym rozwoju sektora kolejowego w Polsce. Program zakłada przeznaczenie łącznie 170,2 mld zł na inwestycje kolejowe w latach 2014-2032. Do końca 2022 roku wydatki wyniosły 54,0 mld zł, co stanowi 31,7% wartości zaktualizowanego programu. W porównaniu z pierwotnym planem z 2015 roku, wykonanie osiągnęło poziom 311,3%.
Planowe przeniesienie 30% drogowego transportu towarów do 2030 roku na inne środki transportu przyjazne środowisku, zgodnie z zobowiązaniami państw członkowskich UE, ma teoretycznie wpłynąć bezpośrednio na rozwój kolejnictwa. Na marginesie – wnioski z debat na Kongresie Kolejowym nie potwierdzają niestety tej tezy.
Nadzieja w komponencie kolejowym CPK, gdzie HydroBIM pracuje na kilku odcinkach jako wyspecjalizowany podwykonawca branży hydrotechnicznej i hydrologicznej. Projekt CPK zakłada wykonanie 30 zadań inwestycyjnych, które obejmują budowę 1 981 km nowych linii kolejowych w latach 2020-2034. Koszt realizacji pierwszego etapu CPK w latach 2020-2023, obejmującego wszystkie komponenty, w tym lotniczy, został oszacowany na około 12,8 mld zł. Projekt ten jest finansowany głównie ze środków uzyskanych z emisji skarbowych papierów wartościowych.
Budownictwo drogowe
W 2021 roku został uchwalony Program Budowy 100 Obwodnic na lata 2020-2030 przez Ministerstwo Infrastruktury, mający na celu realizację 100 zadań budowlanych o łącznej długości ponad 800 km. Głównym celem programu jest zmniejszenie zatłoczenia w miastach poprzez wyprowadzenie ruchu z nich. Całkowity koszt programu wynosi ponad 28 mld zł, a finansowanie ma pochodzić z Krajowego Funduszu Drogowego. Do września 2023 roku, 16 zadań o długości 127,2 km było w realizacji, a 78 inwestycji o długości 703,3 km znajdowało się w fazie przygotowawczej.
W 2022 roku, GDDKiA zakończyła 103 zadania o łącznej długości ponad 1 325,9 km, co pozwoliło na oddanie do użytku ponad 322 km nowych dróg. Wśród największych zakończonych inwestycji w 2022 roku znalazły się m.in. odcinki tras A1, S6, S5, S61, A18. W tym samym roku GDDKiA ogłosiła przetargi na realizację 20 odcinków o długości 226,8 km i podpisała 24 umowy na zadania o łącznej długości 333,4 km i wartości 12,8 mld zł. Jednakże najwazniejszym kryterium oceny oferty przetargowej pozostaje cena, o czym szerzej piszemy poniżej.
Szanse i zagrożenia w budownictwie infrastrukturalnym według Raportu Deloitte
Branża budowlana w 2022 roku borykała się z dynamicznie rosnącymi kosztami wykonania umów, wzrostem cen materiałów, energii, rosnącymi kosztami obsługi kredytów oraz presją płacową. W odpowiedzi na te wyzwania, wprowadzono zmiany legislacyjne w zakresie aktualizacji wskaźników waloryzacyjnych dla wynagrodzeń wykonawców w zamówieniach publicznych. Mechanizm waloryzacyjny, wprowadzony pierwotnie w 2019 roku, pozwalał na rewizję rozliczeń maksymalnie o 5%, a w 2021 roku poziom ten został zaktualizowany do +/-10%.
W listopadzie 2022 roku weszła w życie ustawa nowelizująca przepisy Prawa zamówień publicznych. Najważniejszy punkt dotyczył ustanowienia podstawy prawnej do zmiany zapisów umów w zakresie wynagrodzenia wykonawców, w tym wprowadzania nowych lub modyfikacji dotychczasowych klauzul waloryzacyjnych. Zdaniem przedsiębiorców, wprowadzone zmiany nie są zadowalające. Polski Związek Pracodawców Budownictwa (PZPB) wskazuje na duże straty w projektach pozyskanych przed agresją rosyjską na Ukrainę, z uwagi na nieefektywne mechanizmy waloryzacji kontraktów budowlanych, szczególnie na rynku zamówień publicznych. PZPB sugeruje, że brak działań w zakresie weryfikacji mechanizmu waloryzacji może doprowadzić do zapaści w branży budowlanej.
W procesie przetargów publicznych stosuje się różnorodne kryteria oceny ofert, które obejmują cenę wykonania, jakość robót, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjność, terminowość oraz koszty eksploatacji. Jednak w praktyce, często decydującymi kryteriami są cena, czas realizacji i okres gwarancji, przy czym największe znaczenie ma cena. Ta tendencja prowadzi do sytuacji, w której wykonawcy z niższym potencjałem wykonawczym oferują zaniżone ceny, co zwiększa ryzyko nieukończenia kontraktów w ramach zaplanowanych budżetów, szczególnie w warunkach rosnących cen materiałów budowlanych. Istnieje również ryzyko wyboru podmiotów z niewystarczającymi kompetencjami i doświadczeniem, co może prowadzić do opóźnień lub wadliwego wykonania kontraktów. Wprowadzenia wymogu BIM w kontraktach, co mogłoby zmienić tę sytuację nie widać…
Pogorszenie koniunktury w sektore budowlanym
Po latach stabilnego wzrostu, sektor budowlany w Polsce doświadczył pogorszenia koniunktury. W 2022 roku, firmy budowlane zmagały się z szeregiem wyzwań, które znacząco utrudniały prowadzenie działalności.
- Utrzymująca się wysoka inflacja i ponadprzeciętnie wysokie koszty kontraktów miały negatywny wpływ na rentowność.
- Spadek popytu na usługi firm budowlanych spowodowany pogorszeniem sentymentu inwestycyjnego.
- Wysoka niepewność gospodarcza na świecie, która nie sprzyja strategicznym decyzjom biznesowym.
- Ograniczona podaż projektów inwestycyjnych
- Spadek liczby projektów inwestycyjnych w Polsce prowadzi do zaostrzenia konkurencji cenowej wśród firm budowlanych., co ma negatywny wpływ na rentowność realizowanych kontraktów i jakość portfeli kontraktów wykonawców.
- Szczególnie widoczne spowolnienie w segmencie projektów infrastrukturalnych, gdzie realizacja dużych inwestycji zależy od dostępności finansowania unijnego.
Zależność od Środków Publicznych
Większość dużych polskich programów infrastrukturalnych finansowana jest ze środków publicznych, w tym funduszy unijnych. Potencjalne wstrzymanie lub brak wypłat środków unijnych wpływa na opóźnienia w harmonogramach planowanych inwestycji.
Wstrzymanie wypłat z KPO z powodu niewypełnienia przez polski rząd kamieni milowych uzgodnionych z Komisją Europejską mocno skomplikowało planowanie, ponieważ skróciła się perspektywa czasowa – temat także akcentowany na Kongresie Kolejowym. Tym samym rośnie rola Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) i możliwe prefinansowanie przez PFR wybranych inwestycji w ramach KPO, choć skala potencjalnych środków może być niewystarczająca do pokrycia wartości funduszy unijnych przyznanych Polsce.
Raport Deloitte – wnioski i perspektywy
Raport Deloitte „Polskie Spółki Budowlane 2023” rysuje obraz sektora budowlanego stojącego przed poważnymi wyzwaniami adaptacyjnymi. Jednocyfrowe marże, dwucyfrowa inflacja, problemy z waloryzacją, problemy z finansowaniem, problemy z dostępem do siły roboczej…
W sektorze kolejowym i drogowym najważniejsze jest dostosowanie do wymagań unijnego celu klimatycznego, określonego w Fit for 55, a czasu jest wyjątkowo mało.
W budownictwie wodnym, które jest jedynie marginalnie wspomniane w Raporcie, priorytetem jest adaptacja do zmian klimatu.
Jeśli chcesz zapoznać się z pełną treścią Raportu, kliknij w LINK
Ilustracja główna: strona tytułowa Raportu Deloitte Polskie spółki budowlane 2023 – najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży
A co ciekawego w Raporcie Autodesk 2023? SPRAWDŹ!