Często pojawia się pytanie, czy nadzór autorski może być sprawowany przez projektanta, który nie jest jego twórcą? Chociaż odpowiedź jest prosta i jednoznaczna, to często pojawiają się wątpliwości.
Spis treści
Obowiązek sprawowania nadzoru autorskiego
Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – prawo budowlane, nie istnieje bezwzględny obowiązek dla projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. Obowiązek ten pojawia się, gdy:
- Inwestor zobowiąże projektanta do nadzoru autorskiego.
- Organ administracji w decyzji o pozwoleniu na budowę nałoży na inwestora obowiązek zapewnienia nadzoru autorskiego.
Zakres nadzoru autorskiego i odpowiedzialność projektanta
Zgodnie z art. 20 prawa budowlanego, podstawowe obowiązki projektanta obejmują sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub organu administracji. Obejmuje to stwierdzanie zgodności realizacji z projektem, uzgadnianie możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych oraz nadzór nad sposobem korzystania z utworu. Autor projektu, posiadając autorskie prawa osobiste, ma dodatkowe uprawnienia, które są nieprzenaszalne i nieograniczone czasowo.
Podmiot sprawujący nadzór autorski
W doktrynie prawnej i orzecznictwie istnieją dwa odmienne poglądy odnośnie możliwości powierzenia nadzoru autorskiego osobie niebędącej twórcą projektu.
Pogląd Pierwszy
Według tego poglądu, nadzór autorski może być sprawowany przez projektanta, który nie jest autorem projektu. Argumenty za tym stanowiskiem to:
- Brak przepisu prawa budowlanego wymagającego sprawowania nadzoru przez twórcę projektu.
- Możliwość sprawowania nadzoru autorskiego przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane.
- Zgodnie z art. 44 pkt 3 prawa budowlanego, możliwa jest zmiana projektanta sprawującego nadzór autorski.
Pogląd Drugi
Zgodnie z tym stanowiskiem, nadzór autorski ogranicza się wyłącznie do autora projektu. Główne argumenty to:
- Nadzór autorski może być sprawowany wyłącznie przez autora projektu, co wynika z istoty nadzoru.
- Projektant będący autorem projektu nie może się uchylić od sprawowania nadzoru autorskiego.
- Zmiana projektanta sprawującego nadzór autorski jest wyjątkiem od reguły.
Wracając do pytania postawionego na wstępie: tak, nadzór autorski może być prowadzony przez projektanta nie będącego autorem oryginalnego projektu. Najważniejsze, by projektant nie będący autorem projektu, posiadał odpowiednie uprawnienia i kompetencje do sprawowania nadzoru autorskiego, a jego decyzje powinny być zawsze uzgodnione z autorem projektu, szczególnie w przypadku wprowadzania zmian w projekcie.
W HydroBIM stanęliśmy przed takim wyzwaniem, przejmując nadzór autorski przy budowie wałów przeciwpowodziowych w Tarnowie.
Jak narzędzia cyfrowe ułatwiają nadzór autorski?
- Kontrola zgodności inwestycji z projektem – zastosowanie koncepcji modelu koordynacyjnego daje
- Łatwy dostęp do dokumentacji – zastosowanie współdzielonego środowiska danych (ang. CDE) ułatwia uzupełnianie dziennika budowy i kart nadzoru autorskiego
- Wirtualne Rady Budowy – praca na wirtualnym, trójwymiarowym modelu inwestycji ułatwia zrozumienie projektu i udział w Radach Budowy.
- Inspekcje na placu budowy – zastosowanie skanowania dronami, które systematycznie dokonują inspekcji budowy, daje możliwość łatwego porównania postępu prac.
Jakkolwiek podczas prowadzenia nadzoru autorskiego w Tarnowie nie wykorzystaliśmy wszystkich wyżej wymienionych możliwości, to mieliśmy możliwość przetestowania autorskich rozwiązań HydroBIM w realnym środowisku. Doświadczenia te wykorzystaliśmy między innymi projektując Digital Twin Portu Gdynia.
Podsumowanie
Nadzór autorski na budowie to złożony i wymagający precyzji proces. Właściwe wykorzystanie technologii cyfrowych, jak BIM i LiDAR, daje projektantom narzędzia niezbędne do efektywnego zarządzania tym procesem. Wprowadzenie nowoczesnych technologii do nadzorów autorskich nie tylko ułatwia pracę projektanta, ale także podnosi jakość realizowanych inwestycji.