Jezioro Goczałkowickie jest sztucznym zbiornikiem zaporowym, położonym między Pszczyną a Bielsko-Białą. Oddalony około 60 kilometrów od Katowic i 120 od Krakowa zbiornik wodny jest rajem dla wędkarzy i miłośników ptaków, a od kilku lat także dla żeglarzy. Nazywany „śląskim morzem”, Zbiornik Goczałkowicki pełni funkcje rezerwuaru wody dla przemysłu i mieszkańców Górnego Śląska. Jezioro Goczałkowice jest także wielofunkcyjnym zbiornikiem retencyjnym. W „powodzi stulecia” (1997 r.) uratował przed zalaniem Kraków.
Oto kolejny odcinek wakacji z hydrotechniką, w którym polecamy Twojej uwadze wyjątkowe budowle hydrotechniczne.
Kiedy i dlaczego powstał Zbiornik Goczałkowicki?
Pierwsze koncepcje budowania stopni wodnych na górnej Wiśle rodziły sie jeszcze pod austriackim zaborem. Prawdziwa historia Jeziora Goczałkowickiego zaczęła się w 1947 roku. Jezioro Goczałkowickie powstało w latach 1950 -56, przez przegrodzenie nurtu Wisły zaporą czołową i uformowanie wału bocznego w miejscowościach Chybie i Strumień. Celem uruchomienia zbiornika w okolicy Goczałkowic-Zdroju było zapewnienie dostaw wody dla przemysłu ciężkiego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i wody pitnej dla mieszkańców.
Miejsce wybrano ze względu na korzystne ukształtowanie terenu. Tama została wybudowana w zwężeniu koryta Wisły. Oprócz długiego na ponad 10 kilometrów wału bocznego, pozostałe brzegi zbiornika są naturalne. Uroczyste otwarcie zbiornika odbyło się 22 lipca 1956 roku, a więc 66 lat temu. Na uwagę zwraca wręcz ekspresowe tempo budowy. Prawdopodobnie dlatego nie rozebrano starych wałów przeciwpowodziowych Wisły, które dziś biegną przez środek zbiornika. Jezioro Goczałkowickie zalało wieś Zarzecze, w tym kościół i cmentarz. Co ciekawe, Zbiornik Goczałkowicki objęty jest strefą ochrony sanitarnej. Oznacza to, że nie ma kąpielisk, niedozwolone jest pływanie kajakiem. W Wiśle Wielkiej jest za to mała przystań jachtowa, gdzie można wypożyczyć łodzie kabinowe i Omegi. Jednak akwen jest trudny dla niedoświadczonych żeglaży. Jezioro jest stosunkowo płytkie, a duża powierzchnia sprawia, że powstają na nim wyjątkowo niebezpieczne fale.
Za to można podziwiać spektakularne zachody słońca, spacerować lub jeździć na rowerze po części korony zbiornika, obserwować ptaki i łowić ryby.
Dla amatorów pływania i sportów wodnych niedostępne na jeziorze atrakcje zapewnia pobliski Ośrodek Sportów Wodnych w Łące.
Jezioro Goczałkowickie – zbiornik i zapora w liczbach
Jak podaje Encyklopedia Województwa Śląskiego z 2021 roku (tom 8), powierzchnia jeziora przy maksymalnym poziomie piętrzenia wody wynosi 32 km2. To największe sztuczne jezioro w województwie. Poniżej, także za Encyklopedią, podajemy najważniejsze parametry techniczne zbiornika.
| Parametr | Wartość parametru |
| Minimalny poziom piętrzenia [m n.p.m.] | 250,5 |
| Normalny poziom piętrzenia [m n.p.m.] | 255,5 |
| Maksymalny poziom piętrzenia [m n.p.m.] | 257 |
| Powierzchnia zbiornika przy minimalnym poziomie piętrzenia | 10,3 km2 |
| Powierzchnia zbiornika przy normalnym poziomie piętrzenia | 29,9 km2 |
| Powierzchnia zbiornika przy maksymalnym poziomie piętrzenia | 32,0 km2 |
| Pojemność przy minimalnym poziomie piętrzenia (martwa) | 17,4 hm3 |
| Pojemność przy normalnym poziomie piętrzenia | 120 hm3 |
| Pojemność przy maksymalnym poziomie piętrzenia (całkowita) | 165,6 hm3 |
| Głębokość średnia zbiornika | 5,3 m |
| Głębokość maksymalna | 16 m |
| Długość zbiornika | 12 km |
| Maksymalna szerokość zbiornika | 6 km |
Konstrukcja kurpusu zapory w Goczałkowice-Zdroju
Korpus zapory o długości 2980 m został wykonany w formie nasypu, głównie z materiałów miejscowych, pochodzących z czaszy zbiornika. Uszczelnienie zapory wykonano w postaci rdzenia częściowo zbudowanego z płyt żelbetonowych a w części ma charakter pochyłego ekranu iłowego. Skarpa zapory od strony wody została wyłożona płytami betonowymi o grubości 25 cm w celu ochrony budowli piętrzącej przed niepożądanym działaniem wody i lodu na konstrukcję. Rzędna korony zapory została usytuowana na wysokości 259,0 m n.p.m. Maksymalna wysokość zapory wynosi 16 m, a jej szerokość w koronie osiąga 5 m. (źródło: jw)
Jezioro Goczałkowickie ryby i obserwacje ptaków
Jezioro jest systematycznie zarybiane gatunkami drapieżnymi, jak szczupak, sandacz i nawet węgorz. Poza tym można złapać okonia, karpia i leszcza. Dzięki wyjątkowo czystej wodzie i dużej powierzchni jeziora ryby mają doskonałe warunki do rozwoju, a zarządzające akwenem Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. z siedzibą w Katowicach dba o racjonalną gospodarkę i zapobiega przełowieniu.
Mnogość ryb i świetne warunki przyciągają ptaki. Jak podaje portal bbfan.pl, w ciągu całego roku można zaobserwować tutaj 258 gatunków ptaków. Jest szansa zobaczyć stosunkowo pospolite ptaki, jak kaczki, czaple, łabędzie, perkozy, mewy, rybitwy a także te rzadsze, jak kormorany i orły.
Atrakcje turystyczne w okolicy.
Wyjątkowym miejscem jest Pszczyna, z doskonale zachowanym zamkiem i ogrodami zamkowymi. W parku pszczyńskim jest pokazowa zagroda żubrów, a jeśli chcesz więcej żubrów, to niedaleko wsi Jankowice znajdziesz rezerwat Żubrowisko.
Wspomnieliśmy już o Ośrodku Sportów Wodnych nad jeziorem Łąka. Z Goczałkowic-Zdroju warto wybrać się rowerem do miejscowości Strumień. Dalej na południe znajduje się Dream Park Ochaby – dosyć urozmaicony park rozrywki dla dzieci i nie tylko.
Sprawdź też: